کتابخوانی و مهارت‌هایی که آشکار می‌شود

کتابخوانی علاوه بر تقویت مهارت‌های پایه زبانی، دستاوردهای بسیار ارزشمندی برای دانش‌آموزان به همراه دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش دایره لغات و غنی‌سازی زبان، تقویت قدرت تجسم و خلاقیت و بهبود تمرکز و حافظه اشاره کرد.
در همین ارتباط میزگرد کوتاهی با چند تن از مدیرلن و معلمانی که این فعالیت را در مدرسه خود دنبال می‌کنند، انجام داده‌ایم که نظرات آنان را در ادامه باهم می‌خوانیم:

🔷️معصومه پرتوی مدیر دبستان شهدای معلم منطقه ۵ تهران با سابقه ۲۵سال فعالیت دارای مدرک کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی:
“به واسطه کتابخوانی دایره لغات دانش آموزان بالا رفته و جمله سازی متنوع تری را تجربه نموده و در زندگی به کار می‌برند. هر چهار مهارت خواندن، نوشتن، شنیدن و صحبت کردن هم توسعه می‌یابد. البته با توجه به تفاوت‌های فردی دانش آموزان ممکن است بهره هر کلاس و هر دانش آموز در یک یا چند مهارت بیشتر از بقیه باشد. با توجه به اینکه یکی از اهداف اصلی طرح، تقویت توانایی نوشتن است، کتابخوانی به این موضوع به خوبی کمک می‌کند.
🔷️نسیم آیینه‌دار، کارشناس آموزش ابتدایی و مربی نقاشی خلاق:
” دانش آموزان در قصه ها ، مهارت‌های زندگی ، دوست یابی ، مهر و محبت و علاقمندی را یاد می‌گیرند و مطمئنا این فعالیت روی بهتر و بیشتر شدن دوستی ها و عاقلانه تر شدن روابط دوستی تاثیر مستقیم دارد . دانش‌آموزی را دیده‌ بودم که می‌گفت من از نوشتن متنفر بودم و اصلا هم کتاب نمی‌خواند. ولی از زمانی که مجموعه کتابهای انتشارات قصه و داستان را مطالعه کرد، آنقدر علاقمند به کتاب شده بود که قصه هم می‌نوشت.
🔷️هانیه رییسی، کارشناس ارشد ریاضی و مدیر مجتمع آموزشی سما در شیراز:
” در برنامه کلاسی هر هفته یک زنگ با عنوان طرح خوانا در نظر گرفته‌ایم که در این طرح نیز ۱۵ مهارت اصولی خواندن و فن بیان به صورت پایه ای آموزش داده می شود تا گام به گام بتوانیم جهت توسعه مهارت های ارتباطی و فردی در این مقطع سنی حساس، موثر واقع شویم.
با توجه به بازخوردهایی که از اولیا و معلمین گرامی داشته‌ایم توانمندی دانش آموزان در کارهای گروهی و در بحث و تبادل نظر و حضور فعال در کلاس و همچنین در نوشتن‌های خلاق و داستان گویی و داستان نویسی اثرات خوبی را شاهد بوده‌ایم.
🔷️ربابه مختاری با مدرک لیسانس و ۱۹ سال تجربه فعالیت در دبستان:
” تجربه ما نشان داده اهمیت دادن به ساعت مطالعه، علاقه به خواندن در بچه ها را افزایش می‌دهد. دایره لغات و واژگان هم افزایش یافته و مهارت خواندن و صحبت کردن در بچه های پایه اول نیز موثر است. در پایه اول، اهداف در بحث کتابخوانی همانا افزایش مهارت خواندن و نوشتن معنادار است.
دانش‌آموزانی که در کلاس خود فعالیت کتابخوانی و قصه‌گویی را دارند، در جمله سازی از کلمات و واژگان مختلف و البته بیشتر استفاده می‌کنند.”
🔷️الهام جبرائیلی حامد دانشجوی کارشناسی ارشد معلم پایه‌ی سوم ابتدایی:
“هدف من از انجام این فعالیت علاوه بر تقویت روخوانی و تقویت مهارت شنیداری دانش آموزان ، تقویت درک مطلب و حل مسئله است.
تاکیدی که به اولیای خود دارم این است از بچه‌ها بخواهند داستان کوتاهی را خوانده و به سوالات درک مطلب آن ها پاسخ دهند تا هم حافظه‌ی شنیداری و دیداری آن ها تقویت شود و هم بتوانند مسائل ریاضی خود را به راحتی درک کرده و حل کنند .”

پرسش‌هایی که به کشف می‌رسد
صدای قصه‌گو در سالن پخش می‌شود و بچه‌ها برای آنکه داستان را خوب بشنوند، سکوت می‌کنند. بعضی‌ها همان قصه را خیلی آرام از روی کتاب با انگشت دست خود دنبال کرده و با چشم هم داستان را پی می‌گیرند. فایل که تمام می‌شود خانم معلم یک بار دیگر قصه را با صدای خودش می‌خواند و بعد از آن نوبت بچه‌هاست.
او قصه را مانند گوینده‌های رادیو برای بچه‌ها اجرا می‌کند. یعنی هر کجا لازم است صدای خود را تغییر داده و حتی از زبان بدن هم کمک می‌گیرد. خانم معلم یکی یکی از بین شاگردانش انتخاب می‌کند و بچه‌ها خطوط را با چشم و دست دنبال کرده، چرا که ممکن است نفر بعدی خودشان باشند.

یکی سلیس و روان می‌خواند. دیگری آرام و شمرده شمرده کلمات را پشت هم ردیف می‌کند. آن دیگری گاهی مکث دارد و حتی یکی دو کلمه را اشتباه می‌خواند. جالب است که در این موارد، خانم معلم به سایر بچه‌ها این فرصت را می‌دهد تا اگر صحیح آن واژه را بلد هستند، کلمه را برای دوست خود اصلاح کنند. در غیر این صورت خودش آن را سلیس و روان خوانده و دانش‌آموز مورد نظر ادامه داستان را می‌خواند.

هر کجا لازم بود صدا بالا رفته و هر بار نیاز بود، تن صدا پایین می‌آمد. اگر به کلمه تازه‌ای برخورد می‌کردند خانم معلم در باره آن سوال می‌کرد. او بچه‌ها را هدایت می‌کرد تا خودشان به پاسخ برسند و اگر در نهایت لازم بود جواب را در اختیارشان می‌گذاشت که برای مثال این کلمه به چه معناست.

دور سوم خواندن که تمام شد، نوبت اجرای نمایش رسید. چند نفر از بچه‌ها انتخاب شدند تا داستان را به صورت نمایش برای دوستان خود اجرا کنند. این قسمت از برنامه خیلی داوطلب داشت.
حالا دیگر نوبت دفتر قصه است. بچه‌ها دفترها را باز می‌کنند و خانم معلم صفحه مورد نظر را انتخاب کرده، از دانش‌آموزانش می‌خواهد سوالات را یک یکی بخوانند و بر اساس محتوای داستان پاسخ صحیح را انتخاب کرده و علامت بزنند.
قدم به هر کلاس این دبستان در ساعت مطالعه و کتابخوانی که بگذارید، وضعیت به همین زیبایی‌ست. اینجا اول معلم قصه را می‌خواند. آنجا ابتدا بچه‌ها روخوانی می‌کنند و در کلاس بعدی، صدای ضبط شده داستان در آغاز شنیده می‌شود.
از معصومه پرتوی مدیر مدرسه تا نسیم آیینه‌دار، ربابه مختاری، الهام جبرائیلی حامد و بقیه معلمان، همگی در تلاش هستند تا پرسش‌های چالش‌برانگیز بچه‌ها در حوزه کتاب و کتابخوانی به کشف برسد.
راستی اینجا دبستان دخترانه شهدای معلم منطقه ۵ تهران است.